Karta korespondencyjna wysłana przez Samuela Rothmanna z Trzemeszna, 1873 r.
Tłumaczenie korespondencji z rewersu:
Trzemeszno, dnia 2 października 1873 r.
Z przykrością muszę Panu donieść, że nie zamawiałem niczego u Pańskiego komiwojażera, przeto nie odbiorę też wysłanej dla mnie skrzyni BB 3185; jej dyspozycja pozostaje w Pańskiej gestii.
Powiedziałem też wyraźnie do Pana komiwojażera, że z tego powodu nie kupię u Pana ,jako że wszystko jest dla mnie za drogie.
Rothmann
(tłum. Krzysztof Tomala)
Najstarszy zapis odnoszący się do Samuela Rothmanna w księgach metrykalnych Trzemeszna, do którego dotarłam, pochodzi z 1859 r. Dnia 22 września 1860 r. poślubił w Trzemesznie Amalie Grünbaum. W księgach znajdują się adnotacje o narodzinach ich dzieci: Ernestine (1862), Louisa (1863), Jenie/Jeny (1865), Gustava (1866), Clary (1868), Alberta (1870), Emmy (1873), Rosy (1876). Zawsze jest określany jako kupiec. Musiał władać bardzo dobrze językiem hebrajskim jak i niemieckim, gdyż to jemu powierzono skopiowanie Księgi Jizkor ze spalonej w 1885 r synagogi trzemeszeńskiej (foto strony Księgi z podpisem Rothmanna TUTAJ.
Jest też wspomniany jako członek komitetu odbudowy tej synagogi. Dlatego nie ma wątpliwości, że mieszkał w Trzemesznie min. w l. 1859-1885. Wspomina o nim również Heymann Arzt w pamiętniku, jako o ojcu swojego przyjaciela Gustava, z którym uczęszczał do progimnazjum w Trzemesznie i który został studentem medycyny w Berlinie. Niestety Gustav został deportowany 29 listopada 1941 r. z Norymbergii w kierunku obozu w Rydze i najprawdopodobniej zginął. Jego siostrę Clarę, po mężu Munderstein, deportowano 7 sierpnia 1942 r. z Berlina do getta w Terezinie, a stamtąd 26 września 1942 r. do obozu w Treblince. Kolejna siostra Rosa, po mężu Markus, została deportowana 1 listopada 1941 r. z Berlina do getta w Łodzi, a następnie 9 maja 1942 r. do obozu śmierci Kulmhof (w Chełmnie), gdzie zginęła. Wnuczka Rosy złożyła świadectwo w Yad Vashem załączając do niego zdjęcie swojej babci (fot. 3).
Źródła:
Akta magistratu Trzemeszna 1843-1907, Archiwum Państwowe w Bydgoszczy Oddział w Inowrocławiu.
H. Arzt, Memoirs and Diary of Heymann Arzt, tłum. F. Philippsborn, maszynopis, Burbank 1991.
Księga Jizkor, Centralne Archiwum Historii Narodu Żydowskiego, Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie, sygn. PL-413.
A. Heppner, I, Herzberg, Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden und der jued. Gemeinden in den Posener Landen; nach gedruckten und ungedruckten Quellen, Koźmin- Bydgoszcz 1909.
www.ushmm.org
www.bundesarchiv.de/gedenkbuch/
www.photos.yadvashem.org